Lem lép hạt là một trong những bệnh hại phổ biến và nguy hiểm nhất trên cây lúa, đặc biệt trong giai đoạn trổ – vào chắc. Bệnh gây thiệt hại lớn về năng suất và chất lượng hạt, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của bà con nông dân. Trong số các nguyên nhân, nấm gây bệnh lem lép hạt chiếm tỷ lệ lớn và là đối tượng chính cần chú trọng trong phòng trừ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận diện các loại nấm gây bệnh lem lép hạt, hiểu rõ cơ chế gây hại và biện pháp xử lý hiệu quả.
1. Bệnh lem lép hạt là gì?
Lem lép hạt là hiện tượng hạt lúa bị lép, bạc màu, không chắc, tỷ lệ gạo thấp hoặc bị thối đen, mốc do sự tấn công của nhiều loại tác nhân, trong đó chủ yếu là các loài nấm. Bệnh xuất hiện mạnh vào mùa mưa, nhất là trong điều kiện thời tiết nóng ẩm, ruộng lúa dày, bón thừa đạm hoặc thiếu ánh sáng.
2. Các loại nấm gây bệnh lem lép hạt
Dưới đây là 4 loại nấm phổ biến nhất gây ra tình trạng lem lép hạt trên lúa ở Việt Nam:
2.1 Nấm Pyricularia oryzae (nấm đạo ôn)
- Vai trò: Không chỉ gây bệnh đạo ôn lá, nấm Pyricularia oryzae còn tấn công vào cổ bông và gié lúa, gây lem lép hạt nghiêm trọng.
- Dấu hiệu: Cổ bông bị khô đen, gié không trổ thoát, hạt bị lép trắng.
- Điều kiện phát triển: Trời âm u, mưa nhiều, ruộng rậm rạp.
2.2 Nấm Fusarium spp. (nấm hồng và nấm trắng)
- Vai trò: Là nhóm nấm chủ yếu gây ra hiện tượng lem lép hạt chuyển màu hồng, tím nhạt hoặc trắng mốc trên vỏ trấu.
- Dấu hiệu: Hạt lép nhẹ, bề mặt trấu có lớp phấn màu, giảm chất lượng gạo.
- Tác động: Nấm Fusarium có thể tạo độc tố ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng nếu không xử lý đúng cách.
2.3 Nấm Curvularia spp. (nấm đen)
- Đặc điểm: Tạo ra các đốm đen trên vỏ trấu, khiến hạt bị thâm đen, mất giá trị thương phẩm.
- Cơ chế gây hại: Thường kết hợp với nấm khác trong điều kiện mưa gió, gây nên hiện tượng lem lép nặng.
2.4 Nấm Alternaria padwickii
- Tác động: Gây bệnh trong giai đoạn trổ và chắc hạt, dễ lây lan qua hạt giống nếu không xử lý kỹ.
- Biểu hiện: Gieo hạt sẽ thấy mầm nảy yếu, cây con vàng, lúa trổ kém, hạt lép nhiều.
3. Cơ chế gây hại của các loại nấm gây bệnh lem lép hạt
Các loại nấm gây bệnh lem lép hạt có thể xâm nhập theo 2 con đường chính:
- Qua bông lúa lúc trổ: Khi điều kiện ẩm ướt, các bào tử nấm sẽ bám vào gié, lây nhiễm trực tiếp vào hạt.
- Qua cổ bông và bẹ: Một số nấm như đạo ôn xâm nhập từ cổ bông, làm hạt không trổ thoát, dẫn đến lép trắng.
Việc hiểu rõ cơ chế này sẽ giúp nông dân phòng trừ nấm lem lép hạt đúng thời điểm, tránh phun thuốc sai giai đoạn.
4. Tác nhân hỗ trợ Các loại nấm gây bệnh lem lép hạt phát triển
Dưới đây là một số yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho nấm phát triển:
- Thời tiết: Nắng mưa xen kẽ, độ ẩm cao kéo dài.
- Mật độ gieo cấy dày: Làm ruộng thiếu ánh sáng, nấm dễ phát triển.
- Bón phân mất cân đối: Thừa đạm, thiếu kali khiến cây yếu và dễ nhiễm bệnh.
- Sử dụng giống nhiễm bệnh: Làm nguồn nấm lây lan ngay từ đầu vụ.
5. Biện pháp phòng trừ nấm gây bệnh lem lép hạt
5.1 Biện pháp canh tác
- Chọn giống kháng bệnh: Ưu tiên giống lúa chống chịu tốt với đạo ôn, lem lép.
- Làm đất kỹ – thoát nước tốt: Hạn chế ẩm độ kéo dài.
- Gieo sạ với mật độ phù hợp: Giúp ruộng thông thoáng, hạn chế điều kiện cho nấm phát triển.
- Bón phân cân đối: Giảm đạm, tăng kali, bổ sung vi lượng giúp cây cứng khỏe.
5.2 Biện pháp xử lý hạt giống
- Xử lý hạt giống bằng thuốc trừ nấm: Loại bỏ nấm gây bệnh bám trên vỏ trấu, đặc biệt là Alternaria padwickii và Fusarium.
5.3 Phun thuốc phòng trừ đúng thời điểm
- Giai đoạn trổ – vào chắc: Là thời điểm vàng để phòng nấm lem lép hạt.
- Chọn thuốc đặc trị nấm phổ rộng: Có thể sử dụng các hoạt chất như Tricyclazole, Propiconazole, Azoxystrobin, Difenoconazole… tùy theo nấm gây bệnh chủ yếu trên từng vùng.
Newtil Gold Amicol 360EC – Giải pháp toàn diện cho bệnh lem lép hạt
Newtil Gold Amicol 360EC là sản phẩm thuốc trừ nấm đỉnh cao, kết hợp đồng thời 3 hoạt chất triazole mạnh mẽ: Propiconazole (155 g/kg), Difenoconazole (155 g/kg) và Tebuconazole (50 g/kg), tạo thành “liều kép” phòng trừ sâu rộng các loại nấm gây bệnh trên cây trồng, đặc biệt là các loại nấm lem lép hạt như Pyricularia oryzae, Fusarium spp., Curvularia spp. và Alternaria padwickii. Công thức 360EC mang lại khả năng thấm sâu, bám dính tốt, và giữ lại lâu trên bề mặt hạt, giúp:
- Phòng nấm cán bông, đạo ôn, lem lép hạt từ giai đoạn trổ – chắc – chín;
- ️ Ngăn tái nhiễm nhanh, bảo vệ nhiều vụ liên tiếp;
✅ An toàn cho cây trồng, dễ sử dụng, hiệu quả kinh tế cao.
Sử dụng đúng cách – chủ động phun Newtil Gold theo hướng dẫn kỹ thuật – sẽ giúp bà con giảm đáng kể tỷ lệ hạt lép, giữ cho hạt chắc mẩy, tăng năng suất và nâng cao chất lượng lúa.
6. Giải pháp tổng hợp từ chuyên gia
Để phòng trừ hiệu quả các loại nấm gây bệnh lem lép hạt, bà con nên:
- Áp dụng phòng bệnh hơn chữa bệnh: Chủ động từ đầu vụ bằng vệ sinh đồng ruộng, chọn giống tốt.
- Không lạm dụng thuốc trừ nấm: Phun đúng lúc – đúng bệnh, tránh kháng thuốc.
- Theo dõi thời tiết – thông tin dịch hại: Kết hợp với chuyên viên nông nghiệp tại địa phương để phun thuốc chính xác.
Các loại nấm gây bệnh lem lép hạt tuy nhỏ bé nhưng có thể gây ra tổn thất lớn nếu bà con không nhận diện và xử lý kịp thời. Việc hiểu rõ từng loại nấm, điều kiện phát triển và cách phòng trị sẽ giúp nông dân bảo vệ năng suất lúa hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại kinh tế. Hãy bắt đầu từ khâu giống, kỹ thuật canh tác và kết hợp các giải pháp sinh học – hóa học đúng cách để ngăn ngừa lem lép hạt ngay từ đầu vụ.
Công Ty Cổ Phần Hóa Nông Thụy Sĩ tự hào đồng hành cùng bà con trong việc phòng trừ các loại nấm gây lem lép hạt bằng những sản phẩm đặc trị chất lượng cao, an toàn, hiệu quả. Nếu cần tư vấn giải pháp kỹ thuật hoặc sản phẩm phù hợp, đừng ngần ngại liên hệ ngay với chúng tôi!
Công Ty Cổ Phần Hóa Nông Thụy Sĩ
Địa chỉ: Số 34, đường 6B, P. Bình Hưng Hòa, Q. Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh
Hotline tư vấn: 0816.529.529
Zalo OA: HÓA NÔNG THỤY SĨ