Trong những năm gần đây, dịch bọ xít hôi (Leptocorisa acuta, Leptocorisa oratorius) đã trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đối với sản xuất lúa gạo tại miền Tây Nam Bộ, đặc biệt trong vụ Thu Đông (tháng 8–10). Vào năm 2025, các tỉnh như An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang ghi nhận mật độ bọ xít hôi tăng cao, gây thiệt hại đáng kể cho năng suất và chất lượng lúa. Loài côn trùng này thuộc họ Alydidae, bộ Hemiptera, nổi tiếng với khả năng chích hút nhựa hạt lúa, dẫn đến hiện tượng hạt lép, lửng, hoặc thâm đen, làm giảm giá trị thương mại của gạo.
Thời tiết nóng ẩm, mưa nắng xen kẽ trong vụ Thu Đông tạo điều kiện lý tưởng cho bọ xít hôi sinh sôi và phát triển mạnh. Bên cạnh đó, thói quen canh tác liên tục và không đồng bộ thời vụ ở Đồng bằng sông Cửu Long khiến nguồn thức ăn luôn sẵn có, giúp bọ xít duy trì mật độ cao. Đặc biệt, các trà lúa trổ muộn thường chịu thiệt hại nặng nhất do bọ xít di chuyển từ các ruộng đã thu hoạch sang.
Đặc Điểm Sinh Học và Tác Hại của Bọ Xít Hôi
1. Đặc Điểm Sinh Học
- Hình dạng: Bọ xít hôi trưởng thành có thân thon dài (15–16 mm ở con cái, nhỏ hơn ở con đực), màu xanh vàng pha nâu, cánh nâu vàng, tiết ra mùi hôi đặc trưng. Bọ xít non màu xanh lá mạ, không cánh, đuôi nhọn.
- Vòng đời: Trung bình 31–37 ngày, gồm giai đoạn trứng (6–7 ngày), ấu trùng (17–22 ngày), và trưởng thành (7–8 ngày). Một con cái có thể đẻ 250–300 trứng, xếp thành ổ 1–2 hàng (10–20 trứng/ổ) trên lá, bẹ, hoặc bông lúa.
- Tập tính: Bọ xít hoạt động mạnh vào sáng sớm và chiều mát, ẩn náu trong cỏ hoặc dưới tán lúa khi trời nắng. Chúng có khả năng di chuyển nhanh, bay xa, hoặc rơi xuống đất khi bị động.
- Ký chủ phụ: Ngoài lúa, bọ xít hôi còn tấn công các loại cỏ dại như cỏ lồng vực, lúa hoang, hoặc các cây trồng khác như bắp, kê, và cỏ Echinochloa.
2. Tác Hại
Bọ xít hôi gây hại chủ yếu ở giai đoạn lúa trổ bông đến ngậm sữa, đặc biệt là giai đoạn ngậm sữa, khi chúng chích hút nội nhũ hạt lúa, làm hạt lép, lửng, hoặc thâm đen. Vết chích tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn xâm nhập, làm gạo dễ vỡ, có vị đắng, giảm chất lượng. Ở những ruộng bị hại nặng, năng suất có thể giảm tới 50%, đặc biệt ở các vùng có mật độ bọ xít cao (>3–6 con/m²).
3. Dấu Hiệu Nhận Biết
- Trứng bọ xít xếp thành hàng dọc trên lá hoặc bông lúa, màu nâu đen.
- Hạt lúa có đốm thâm đen, lép, hoặc nhăn nhúm; gié lúa bạc màu, thẳng đứng.
- Mùi hôi đặc trưng trên ruộng lúa bị nhiễm.
Tình Hình Dịch Bọ Xít Hôi Năm 2025 ở Miền Tây Nam Bộ
Theo các báo cáo gần đây, bọ xít hôi đang xuất hiện dày đặc ở các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang trong vụ Thu Đông 2025. Tại huyện Châu Thành (An Giang), mật độ bọ xít đạt mức đáng báo động trên các trà lúa giai đoạn làm đòng đến trổ. Nguyên nhân chính bao gồm:
- Biến đổi khí hậu: Thời tiết âm u, độ ẩm cao (80–85%), và nhiệt độ 27–29°C là điều kiện lý tưởng cho bọ xít phát triển.
- Canh tác không đồng bộ: Việc gieo sạ rải rác khiến bọ xít di chuyển từ các ruộng đã thu hoạch sang các ruộng lúa trổ muộn.
- Ký chủ phụ: Sự hiện diện của cỏ lồng vực và lúa hoang trên bờ ruộng cung cấp nơi trú ẩn và sinh sản cho bọ xít.
Biện Pháp Phòng Trừ Dịch Bọ Xít Hôi
Để kiểm soát dịch bọ xít hôi, nông dân cần áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), kết hợp canh tác, sinh học, và hóa học. Dưới đây là các giải pháp cụ thể:
1. Biện Pháp Canh Tác
- Đồng bộ thời vụ: Gieo sạ tập trung, tránh xuống giống rải rác để giảm nguy cơ bọ xít di chuyển.
- Vệ sinh đồng ruộng: Dọn sạch cỏ dại (đặc biệt là cỏ lồng vực, lúa hoang), phát quang bụi rậm quanh ruộng để loại bỏ nơi trú ẩn của bọ xít.
- Quản lý nước: Duy trì mực nước hợp lý trong ruộng, tránh để ruộng quá ẩm. Có thể ngâm nước định kỳ (24 giờ/lần, cách 4 ngày) để tiêu diệt trứng bọ xít.
- Bón phân hợp lý: Sử dụng phân Ni-Ca (15–20 kg/ha) ở giai đoạn 40–45 ngày sau sạ để tăng sức chống chịu của cây lúa.
2. Biện Pháp Sinh Học
- Bảo vệ thiên địch: Các loài ong ký sinh (Telenomus triptus, Microphanurus artabazus), bọ ngựa, nhện, ếch, nhái, và nấm ký sinh (Metarhizium anisopliae, Beauveria bassiana) là kẻ thù tự nhiên của bọ xít. Tránh lạm dụng thuốc trừ sâu phổ rộng để bảo vệ thiên địch.
- Bẫy sinh học: Sử dụng bẫy mùi tanh hôi (lá xoan băm nhỏ trộn với cua, ốc, hoặc mắm “bò hóc”) đặt quanh bờ ruộng để dụ và tiêu diệt bọ xít trưởng thành.
- Chế phẩm sinh học: Phun nấm Metarhizium anisopliae hoặc Beauveria bassiana để gây chết bọ xít.
3. Biện Pháp Hóa Học
Khi mật độ bọ xít vượt ngưỡng (>3–6 con/m²), cần sử dụng thuốc trừ sâu để kiểm soát. Một số hoạt chất hiệu quả bao gồm:
- Alpha cypermethrin (Sapen alpha 5EC, Altach 5EC): 0.2–0.4 lít/ha.
- Chlorpyrifos ethyl + Cypermethrine (Sairifos 585 EC): 0.5–0.6 lít/ha.
- Imidacloprid (kết hợp với Unitox 5EC).
Lưu ý:
- Phun thuốc vào sáng sớm hoặc chiều mát, hướng vòi phun sát gốc lúa hoặc cỏ bờ ruộng.
- Tuân thủ nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc, đúng thời điểm, đúng liều lượng, đúng cách).
- Luân phiên các hoạt chất để tránh bọ xít kháng thuốc.
4. Giám Sát và Phát Hiện Sớm
- Kiểm tra ruộng thường xuyên từ giai đoạn trước trổ bông để phát hiện trứng hoặc bọ xít non.
- Thu gom và tiêu hủy ổ trứng bằng cách đốt hoặc ngâm nước.
- Sử dụng vợt lưới để bắt bọ xít trưởng thành vào sáng sớm hoặc chiều muộn.
Sản Phẩm Hỗ Trợ Phòng Trừ Bọ Xít Hôi
Để đối phó hiệu quả với bọ xít hôi, hại sản phẩm thuốc trừ sâu nổi bật được khuyến cáo sử dụng là SAFRICE 20WP và BISECTOR 500EC, hiện có sẵn tại Hóa Nông Thủy Sĩ.
1. SAFRICE 20WP
- Hoạt chất: Dinotefuran 20%.
- Công dụng: Đặc trị rầy nâu, đồng thời hiệu quả trong việc kiểm soát bọ xít hôi nhờ tác động nhanh, thấm sâu mạnh, và diệt sạch côn trùng kháng thuốc. Sản phẩm giúp bảo vệ lúa an toàn, bền vững trong suốt vụ mùa.
- Ưu điểm: Hiệu lực kéo dài, ít gây ảnh hưởng đến thiên địch.
- Liên hệ mua hàng: SAFRICE 20WP.
2. BISECTOR 500EC
- Hoạt chất: Dimethoate 400 g/l + Fenobucarb 100 g/l.
- Công dụng: Thuốc trừ sâu phổ rộng, đặc trị bọ xít hôi, bọ trĩ, rầy nâu trên lúa, đồng thời hiệu quả trên sâu khoang (lạc) và rệp sáp (cà phê). Sản phẩm có tác động nhanh gấp đôi, hiệu lực mạnh và kéo dài.
- Ưu điểm: Phù hợp cho các vùng dịch nặng, tiêu diệt bọ xít ở cả giai đoạn non và trưởng thành.
- Liên hệ mua hàng: BISECTOR 500EC.
Lưu Ý Khi Sử Dụng
- Phun thuốc vào cỏ bờ ruộng và gốc lúa để tiêu diệt bọ xít đang trú ẩn.
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tham khảo ý kiến chuyên gia bảo vệ thực vật trước khi phun.
- Sử dụng bảo hộ lao động để đảm bảo an toàn.
Dịch bọ xít hôi trên lúa ở miền Tây Nam Bộ năm 2025 đang đặt ra nhiều thách thức cho nông dân. Việc kết hợp các biện pháp canh tác, sinh học, và hóa học là chìa khóa để kiểm soát hiệu quả loài dịch hại này. Các sản phẩm như SAFRICE 20WP và BISECTOR 500EC là giải pháp đáng tin cậy, giúp bảo vệ vụ lúa khỏi thiệt hại do bọ xít hôi. Để biết thêm chi tiết và đặt mua, vui lòng truy cập Hóa Nông Thụy Sĩ. Hãy hành động ngay để bảo vệ mùa vụ và đảm bảo năng suất lúa ổn định!
Liên hệ ngay CÔNG TY CỔ PHẦN HÓA NÔNG THỤY SĨ để đặt hàng và nhận tư vấn miễn phí.
CÔNG TY CỔ PHẦN HÓA NÔNG THỤY SĨ
Địa chỉ: 34 đường 6B, P. Bình Tân, TP.HCM
Điện thoại: 0816.529.529 – Website: hoanongthuysi.com