Tác nhân gây bệnh thán thư là gì? Vi nấm Colletotrichum spp. chính là thủ phạm gây hại trên nhiều loại cây trồng. Tìm hiểu dấu hiệu, điều kiện phát sinh và cách xử lý hiệu quả bằng thuốc đặc trị BYPHAN 800WP từ Công Ty Cổ Phần Hóa Nông Thụy Sĩ.
1. Giới thiệu chung về bệnh thán thư
Bệnh thán thư là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất trên nhiều loại cây trồng ở Việt Nam. Bệnh có thể xuất hiện ở cây ăn trái, cây công nghiệp, rau màu, hoa kiểng… làm giảm năng suất, chất lượng và gây thiệt hại kinh tế lớn cho nông dân.
Thán thư thường xuất hiện mạnh trong mùa mưa, khi độ ẩm cao và thời tiết kéo dài ẩm ướt. Bệnh lây lan nhanh, dễ tái phát và khó kiểm soát nếu không nắm rõ nguyên nhân và đặc điểm sinh học của tác nhân gây hại. Để xử lý hiệu quả, bà con cần hiểu rõ: vi nấm nào đang là “thủ phạm” gây bệnh? Và chúng gây hại cây trồng như thế nào?
2. Tác nhân gây bệnh thán thư là gì?
a. Tác nhân chính: Nấm Colletotrichum spp.
Bệnh thán thư do một nhóm nấm thuộc chi Colletotrichum gây ra. Trong đó, hai loài phổ biến nhất được ghi nhận gây hại mạnh trên cây trồng ở nước ta là:
- Colletotrichum gloeosporioides
- Colletotrichum acutatum
Đây là những loại nấm gây bệnh điển hình theo cơ chế xâm nhập qua vết thương cơ giới hoặc khí khổng, sau đó phát triển bên trong mô thực vật và tạo thành các triệu chứng thối, đốm, rụng quả, cháy lá…
b. Đặc điểm của nấm Colletotrichum spp.
- Hình thái học: Nấm tạo ra các bào tử dạng hình thoi, không màu, dài khoảng 10–15 µm, thường sinh sản bằng bào tử vô tính (conidia).
- Cơ chế gây hại: Nấm tồn tại ở trạng thái tiềm sinh trong tàn dư thực vật, sau đó phát triển mạnh khi gặp điều kiện thuận lợi như độ ẩm cao, nhiệt độ 25–30°C.
- Khả năng lây lan: Rất cao, thông qua gió, nước mưa, dụng cụ chăm sóc, côn trùng hoặc con người tiếp xúc với cây bệnh.
3. Nấm Colletotrichum tấn công những bộ phận nào của cây trồng?
a. Trên lá
- Xuất hiện đốm tròn, màu nâu hoặc đen, có viền rõ, ở giữa thường khô trắng hoặc xám tro.
- Lá bị bệnh nặng sẽ rụng sớm, cây mất khả năng quang hợp, còi cọc.
b. Trên hoa
- Nụ hoa bị khô đen, không nở hoặc nở kém, hoa rụng hàng loạt.
- Ở cây cảnh (mai, hồng…), hoa bị biến dạng, mất giá trị thẩm mỹ.
c. Trên quả
- Quả non bị đốm thối tròn, hơi lõm xuống, có thể lan rộng làm quả bị hư hoàn toàn.
- Trên vết bệnh thường thấy lớp mốc màu hồng cam – chính là bào tử nấm.
d. Trên cành, thân non
- Nấm xâm nhập làm thân bị sần sùi, khô vết, cành bị khô đen hoặc gãy ngọn.
- Gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh trưởng và tạo chồi non.
4. Cây trồng nào dễ bị thán thư tấn công?
Bệnh thán thư có phổ gây hại rất rộng, tấn công hàng chục loại cây trồng khác nhau, gồm:
- Cây ăn trái: Xoài, vải, nhãn, cam, chanh, quýt, thanh long, chuối, đu đủ, ổi, mít, sầu riêng…
- Cây công nghiệp: Cà phê, hồ tiêu, điều, cao su (thán thư lá non, thối cành)
- Rau màu: Ớt, cà chua, dưa leo, bầu bí, dưa hấu…
- Cây hoa – kiểng: Mai vàng, hoa hồng, dạ yến thảo, lan…
- Một số cây lương thực: Lúa (gây thán thư cổ bông, đốm lá nhẹ)
5. Điều kiện phát sinh và phát triển của nấm thán thư
- Độ ẩm cao (>80%) là yếu tố thuận lợi nhất cho nấm phát triển.
- Nhiệt độ lý tưởng: 25–30°C.
- Mưa nhiều, ẩm kéo dài: Tạo môi trường lý tưởng cho bào tử nảy mầm.
- Vườn rậm rạp, không thông thoáng: Ánh sáng yếu, tạo điều kiện duy trì độ ẩm.
- Dụng cụ làm vườn không sát khuẩn, mang mầm bệnh từ cây này sang cây khác.
6. Vi nấm Colletotrichum có thể sống sót như thế nào?
Nấm thán thư có thể tồn tại lâu dài trong:
- Tàn dư thực vật (lá rụng, quả hư, cành khô)
- Đất, vỏ cây, hốc nước…
- Trên bề mặt của cây mà không biểu hiện triệu chứng ngay (giai đoạn “ẩn”)
Khi thời tiết chuyển mưa, nấm chuyển sang giai đoạn hoạt động mạnh, tấn công nhanh, dễ bùng phát thành dịch.
7. Giải pháp phòng và trị bệnh do nấm thán thư gây ra
a. Biện pháp phòng ngừa
- Vệ sinh vườn: Thu gom, tiêu hủy lá, quả, cành bị bệnh. Không để tàn dư lưu tồn.
- Tỉa cành tạo tán: Giúp vườn cây thông thoáng, giảm ẩm độ.
- Tưới nước hợp lý: Không phun nước lên lá vào buổi chiều tối.
- Bón phân cân đối: Tăng cường phân hữu cơ, kali và canxi để cây cứng cáp.
b. Biện pháp hóa học – Sử dụng thuốc trừ nấm chuyên biệt
Để kiểm soát hiệu quả nấm Colletotrichum, cần sử dụng thuốc có phổ tác dụng rộng, hiệu lực cao và bám dính tốt trên bề mặt lá, quả.
- Sản phẩm khuyến nghị: BYPHAN 800WP – Giải pháp đặc trị nấm thán thư
BYPHAN 800WP là thuốc trừ nấm cao cấp chứa hoạt chất Mancozeb 800g/kg, được nghiên cứu chuyên biệt để phòng và trị các bệnh nấm phổ biến như thán thư, đốm lá, cháy lá, lem lép hạt…
Ưu điểm nổi bật:
- Hiệu lực mạnh, phổ rộng: Diệt sạch nấm Colletotrichum spp. ngay từ khi phát sinh.
- Phòng ngừa và trị tận gốc: Duy trì hiệu lực kéo dài, ngăn tái nhiễm.
- Thân thiện với cây trồng: Không gây cháy lá, rụng hoa, không tồn dư độc hại.
- Dạng bột WP dễ pha, bám tốt trên bề mặt lá và quả.
Cách dùng:
- Liều lượng: 50–60g/25 lít nước.
- Thời điểm: Phun định kỳ 7–10 ngày/lần vào mùa mưa hoặc khi phát hiện vết bệnh.
- Đối tượng áp dụng: Tất cả các loại cây ăn trái, công nghiệp, hoa kiểng, rau màu…
9. Liên hệ tư vấn sản phẩm
Công Ty Cổ Phần Hoá Nông Thuỵ Sĩ
Địa chỉ: Số 34, đường 6B, P. Bình Hưng Hòa, Q. Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh.
Điện thoại: 0816.529.529
ZALO OA: HÓA NÔNG THỤY SĨ